====== Καλωδιώσεις ====== Στην ενότητα αυτή, συνοψίζουμε μερικές από τις παρατηρήσεις που έχουν προκύψει τόσο από τις οδηγίες που συναντάμε στα εγχειρίδια των διαφόρων κατασκευαστών όσο και από την ισχύουσα πρακτική ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων αλλά και την εμπειρία μας στο αντικείμενο. Διευκρινίζουμε ότι δεν κάνουμε την ηλεκτρολογική εγκατάσταση που απαιτεί το κάθε προϊόν (δηλαδή το να φέρουμε καλώδια παροχής ή να συνδέσουμε ασφάλειες στον πίνακά σας). Αυτό είναι εργασία που αναλαμβάνει ο πελάτης και **πρέπει να γίνεται από επαγγελματία ηλεκτρολόγο**. Τα παρακάτω είναι οδηγίες με σκοπό να διευκολυνθεί ο πελάτης στο να μας παρέχει την κατάλληλη, για το κάθε προϊόν, τροφοδοσία με ρεύμα. Σε κάθε περίπτωση, η πλέον έγκυρη πηγή πληροφοριών είναι οι ισχύοντες κανονισμοί ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων. ===== Ξεχωριστές γραμμές ισχυρών στον πίνακα ρεύματος ===== Σε πολλά προϊόντα θα δείτε ότι συνιστούμε η τροφοδοσία τους με ρεύμα να είναι από **ξεχωριστή γραμμή**, με **δική της ασφάλεια** στον πίνακα ρεύματος, **σωστή γείωση**, **κατάλληλο τύπο καλωδίου** και **επαρκή διατομή**. Αυτό φαίνεται ότι κάνει αρκετή εντύπωση στον κόσμο και μερικοί το βρίσκουν υπερβολικό. Κατ' αρχήν, ο λόγος που προτείνουμε μία τέτοια συνδεσμολογία είναι ότι πολλά από τα προϊόντα μας εγκαθίστανται σε εξωτερικούς χώρους (πχ μηχανισμοί για συρόμενες και ανοιγόμενες αυλόπορτες, μπάρες ελέγχου κυκλοφορίας κλπ) ή καλύπτουν την πρόσβαση σε ανοίγματα όπου απαιτείται αξιόπιστη λειτουργία (γκαραζόπορτες οροφής, ρολλά ασφαλείας και βιομηχανικά ρολλά, βιομηχανικές πόρτες οροφής κλπ). Όσον αφορά προϊόντα που εγκαθίστανται σε εξωτερικούς χώρους, πρέπει να λάβει κανείς υπόψιν ότι είναι πολύ πιο εκτεθειμένα στην υγρασία, την βροχή, τη σκόνη αλλά και σε ατυχήματα (πχ τρακάρισμα) ή σκόπιμες βλάβες (βανδαλισμό). Προφανώς λοιπόν, είναι σοφό να διαθέτουν την καλύτερη δυνατή ηλεκτρολογική εγκατάσταση, ώστε εάν τυχόν συμβεί ένα βραχυκύκλωμα να μην έχουμε ούτε θύματα, ούτε ζημιές στο προϊόν αλλά ούτε και να πέσει μία ολόκληρη γραμμή που μπορεί να εξυπηρετεί και άλλες καταναλώσεις (πχ φωτισμός). Ειδικά μάλιστα σε τέτοια προϊόντα, συνίσταται τα καλώδια, πέρα από επαρκή διατομή να έχουν και προδιαγραφές για χρήση σε εγκαταστάσεις εξωτερικών χώρων. Επίσης, εάν στην ίδια γραμμή συνδυάζουμε πολλές καταναλώσεις, τότε πολλαπλασιάζουμε την πιθανότητα για ένα βραχυκύκλωμα, αφού είναι πολύ περισσότεροι οι "αδύναμοι κρίκοι" στην αλυσίδα. Επίσης, γίνεται πολύ δυσκολότερο το να εντοπιστεί η πραγματική αιτία ενός βραχυκυκλώματος, αφού πρέπει να εξεταστούν όλες οι συνδεδεμένες συσκευές. Τέλος, η εμπειρία μας δείχνει ότι σε γραμμές με πολλές καταναλώσεις, είτε έχει μπει υπερβολικά μεγάλη ασφάλεια στον πίνακα (οπότε δεν παρέχει σοβαρή προστασία), είτε δεν υπήρχε η σωστή πρόβλεψη για το τελικό φορτίο (οπότε τα εγκατεστημένα καλώδια έχουν μικρότερη διατομή από την απαιτούμενη). Με βάση το εθνικό πρότυπο ''[[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 384 (παρ. 471.2.3)'' σε όλες τις εγκαταστάσεις που επεκτείνονται εκτός του κτιρίου, επιβάλλεται η χρήση Διαφορικού Διακόπτη Εντάσεως (ΔΔΕ - αντιηλεκτροπληξιακός, ηλεκτρονόμος ασφαλείας, ρελέ διαρροής ή ρελέ διαφυγής όπως συνηθίζουν να τον αποκαλούν οι τεχνικοί) με όριο ενεργοποίησης 30 mA ή λιγότερο. Εξυπακούεται ότι οι όλες ασφάλειες του πίνακα πρέπει να έχουν ξεκάθαρη σήμανση για το ποιά κατανάλωση (γραμμή) προστατεύουν. Είναι απαράδεκτο το να ψάχνουμε να βρούμε ποιά ασφάλεια αντιστοιχεί σε ποιά γραμμή ανεβοκατεβάζοντας τες στη σειρά. Σε γενικές γραμμές, αντίστοιχα ισχύουν και για την περίπτωση προϊόντων που καλύπτουν ανοίγματα (πχ ρολλά, γκαραζόπορτες), παρότι είναι συνήθως καλύτερα προστατευμένα από τις εξωτερικές συνθήκες. ===== Σωστός τύπος καλωδίων ισχύος ===== Τα καλώδια ισχύος που χρησιμοποιούνται στις διάφορες εγκαταστάσεις είναι σημαντικό να ανταποκρίνονται και για τις αντίστοιχες συνθήκες χρήσης. Για παράδειγμα, σε μία εγκατάσταση εξωτερικού χώρου δεν αρκεί η παροχή μας να είναι ένα οποιοδήποτε καλώδιο 3x1.5 mm². Δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις και για διάφορους λόγους παρατηρούμε ότι έχει γίνει χρήση λάθος τύπου καλωδίου. Η συνηθέστερη περίπτωση είναι η χρήση σε εξωτερικούς χώρους καλωδίων ακατάλληλων για αυτές τις συνθήκες. Από την άλλη μερικές φορές συναντούμε και την περίπτωση όπου το χρησιμοποιούμενο καλώδιο είναι υπερβολικά υψηλών προδιαγραφών για την συγκεκριμένη χρήση. Χωρίς αυτό να είναι κακό, δεν παύει να είναι αντιοικονομικό και μερικές φορές να δυσχεραίνει τη δουλειά μας (ιδιαίτερα όταν το καλώδιο έχει υπερβολική ακαμψία, πολύ μεγάλη διάμετρο ή υπερβολικά πολλούς αγωγούς. Ειδικά για εγκαταστάσεις προϊόντων όπως τα δικά μας (μηχανισμοί για συρόμενες και ανοιγόμενες θύρες, μπάρες ελέγχου κυκλοφορίας κλπ) σε εξωτερικούς χώρους, εμείς συνιστούμε καλώδια τύπου τουλάχιστον **J1VV** (πρώην ''NYY-J''), τοποθετημένα σε προστατευτικούς σωλήνες. \\ \\ Τα συγκεκριμένα καλώδια τυπικά έχουν μανδύα (εξωτερικό περίβλημα) μαύρου χρώματος, μόνωση λευκού χρώματος και έναν αριθμό από μονωμένους αγωγούς με χρωματική κωδικοποίηση από τους οποίους αυτός με το κίτρινο/πράσινο χρώμα είναι η γείωση. \\ \\ Σε ειδικές περιπτώσεις, πιθανόν να απαιτείται καλώδιο ακόμη πιο ειδικών προδιαγραφών, όπως πχ τύπου ''H07RN-F'' / ''NSH ou'' ή ακόμη και τύπου ''CU/XLPE/PVC/SWA/PVC''. Σε κάθε περίπτωση, συμβουλευτείτε τον ηλεκτρολόγο σας. {{ :know-how:cables:nyy-j.gif | Καλώδιο τύπου NNY-J }} Προφανώς, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται καλώδια με διατομή μικρότερη από τη συνιστώμενη. Από την άλλη όμως, καλό είναι να μην χρησιμοποιούνται ούτε καλώδια με διατομή πολύ μεγαλύτερη από τη συνιστώμενη. Εάν ένας μηχανισμός απαιτεί καλώδιο διατομής 3x1.5 mm² τότε η χρήση καλωδίου 3x2.5 mm², πέρα από αντιοικονομική, δυσχεραίνει την σύνδεση διότι και το καλώδιο είναι πιο δύσκαμπτο και μπορεί να μην συνεργάζεται με την κλέμα του πίνακα ελέγχου. Επιπλέον, συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις ο ηλεκτρολόγος έχει συνδυάσει το καλώδιο με υπερβολικά μεγάλη ασφάλεια (πχ 16 A αντί για 6 A). Ένα ακόμη σημείο που θέλει προσοχή είναι ότι πρέπει να αφήνεται ικανή αναμονή καλωδίου για να γίνουν μετά οι συνδέσεις. Συνήθως 0.5 με 1 m ελεύθερο μήκος καλωδίου στη θέση εγκατάσταση του μηχανισμού είναι αρκετό. Όταν αφήνονται αναμονές, και εν' αναμονή της εγκατάστασης του μηχανισμού, είναι σωστό οι άκρες των αγωγών να μονώνονται σωστά για αποφυγή ατυχήματος και διαρροών. Επίσης, οι σχετικοί διακόπτες στον πίνακα ρεύματος πρέπει να είναι και να εξασφαλιστεί ότι θα μείνουν κατεβασμένοι. |Αντιστοιχία νέων και παλαιών τύπων καλωδίων ισχύος|| ^ Νέος τύπος ^ Παλαιός τύπος ^ | H07V-K | NYAF | | H07V-U | NYA re | | H07V-R | NYA rm | | A05VV-U | NYM re | | A05VV-R | NYM rm | | H05VV-F | NYMHY | | H03VV-F | NYLHY rd | | H03VH-H | NYFAZ | | H05RR-F | NMH | | H07RN-F | NSH ou | | J1VV-U | NYY re | | JIVV-R | NYY rm | | J1VV-S | NYY sm | | AO5VVH3-U | NYIFY | \\ Οι νέοι τύποι ανταποκρίνονται στα πρότυπα [[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 843, 563.5 (HD 21.5), 623.4 (HD 22.4), 523 (HD 21.3 & HD 21.4) κλπ. Οι παλιοί κωδικοί ανταποκρίνονται στα πρότυπα [[http://www.vde.com/|VDE]]. ===== Σωστός χρωματικός κώδικας καλωδίων ισχύος ===== Το νέο εθνικό πρότυπο ''[[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 308 S2'' έχει αντικαταστήσει, από τις 01-04-2006, τα παλαιότερα πρότυπα ''[[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 704'' & ''[[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 843'' αναφορικά με το σωστό χρωματικό κώδικα των αγωγών των καλωδίων μεταφοράς ρεύματος και είναι αυτό που πρέπει να ακολουθείται στις σχετικές εγκαταστάσεις. Σε καμία περίπτωση δεν παραβιάζουμε τον σωστό χρωματικό κώδικα ισχυρών ρευμάτων. Κάτι τέτοιο, θέτει σε κίνδυνο την ζωή όποιου εργαστεί σε μία τέτοια εγκατάσταση. Σε κάθε περίπτωση πάντως, πρέπει να ελέγχουμε ότι όντως οι φάσεις αντιστοιχούν στα σωστά χρώματα καλωδίων, έστω και με ένα δοκιμαστικό κατσαβίδι. Παρακάτω παραθέτουμε τόσο την νέα κωδικοποίηση, κατά ''[[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 308 S2'', όσο και την παλιά, για την περίπτωση που συναντήσει κανείς καλώδια εγκατεστημένα την περίοδο που τα ''[[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 704'' & ''[[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 843'' ήταν ακόμη σε ισχύ. ==== Μονοφασικά καλώδια ==== ^Αγωγός^ Νέο πρότυπο ^ Παλαιό πρότυπο ^ | ^ [[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 308 S2 ^ [[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 704 & 843 ^ ^Φάση| Καφέ{{ :know-how:cables:wire-brown.jpg |Καφέ καλώδιο}} | Μαύρο{{ :know-how:cables:wire-black.jpg |Μαύρο καλώδιο}} | ^Ουδέτερος| Μπλέ{{ :know-how:cables:wire-blue.jpg |Μπλέ καλώδιο}} | Μπλέ{{ :know-how:cables:wire-blue.jpg |Μπλέ καλώδιο}} | ^Γείωση| Κίτρινο-Πράσινο{{ :know-how:cables:wire-yellow_green.jpg |Κίτρινο-Πράσινο καλώδιο}} | Κίτρινο-Πράσινο{{ :know-how:cables:wire-yellow_green.jpg |Κίτρινο-Πράσινο καλώδιο}} | ==== Τριφασικά καλώδια ==== ^Αγωγός^ Νέο πρότυπο ^ Παλαιό πρότυπο ^ | ^ [[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 308 S2 ^ [[http://www.elot.gr//|ΕΛΟΤ]] 704 & 843 ^ ^ Φάση | Καφέ{{ :know-how:cables:wire-brown.jpg |Καφέ καλώδιο}} | Μαύρο{{ :know-how:cables:wire-black.jpg |Μαύρο καλώδιο}} | ^ Φάση | Μαύρο{{ :know-how:cables:wire-black.jpg |Μαύρο καλώδιο}} | Καφέ{{ :know-how:cables:wire-brown.jpg |Καφέ καλώδιο}} | ^ Φάση | Γκρι{{ :know-how:cables:wire-grey.jpg |Γκρι καλώδιο}} | Μαύρο{{ :know-how:cables:wire-black.jpg |Μαύρο καλώδιο}} | ^Ουδέτερος| Μπλέ{{ :know-how:cables:wire-blue.jpg |Μπλέ καλώδιο}} | Μπλέ{{ :know-how:cables:wire-blue.jpg |Μπλέ καλώδιο}} | ^Γείωση| Κίτρινο-Πράσινο{{ :know-how:cables:wire-yellow_green.jpg |Κίτρινο-Πράσινο καλώδιο}} | Κίτρινο-Πράσινο{{ :know-how:cables:wire-yellow_green.jpg |Κίτρινο-Πράσινο καλώδιο}} | \\ Το πρότυπο δεν απαιτεί η σειρά Καφέ-Μαύρο-Γκρι να ανταποκρίνεται υποχρεωτικά με οποιαδήποτε από τις δύο πιθανές κυκλικές αλληλουχίες φάσεων (δηλαδή είτε την L1-L2-L3 / R-S-T ή την αντίστροφη L3-L2-L1 / T-S-R). Οποιαδήποτε από τις δύο αυτές αλληλουχίες φάσεων είναι αποδεκτή και πρέπει, κατά την εγκατάσταση, να επιβεβαιώνεται η σωστή συνδεσμολογία της κάθε τριφασικής συσκευής. ===== Προσβάσιμες, προστατευμένες και επαρκείς οδεύσεις ===== Οι οδεύσεις των καλωδίων συνίσταται να είναι **προστατευμένες και προσβάσιμες**. Για υπέργειες καλωδιώσεις, αυτό σημαίνει ότι τα καλώδια πρέπει να διέρχονται από σχάρες, κανάλια, σωλήνες, σπιράλ ή ότι άλλο μέσο αρμόζει στην περίπτωση και όχι να είναι εκτεθειμένα. Στα σημεία διακλάδωσης ή αλλαγής κατεύθυνσης, πρέπει να υπάρχουν ηλεκτρολογικά κουτιά. Απαγορεύεται η σύνδεση καλωδίων εντός του αγωγού διέλευσης όπως και σε τυχόν υπόγεια τμήματα της διαδρομής (ακόμη και μέσα σε φρεάτια). Οι ενώσεις πρέπει να γίνονται εντός ηλεκτρολογικών κουτιών και να χρησιμοποιείται σωστό υλικό σύνδεσης (πχ, συζευκτήρες caps, κλέμες κλπ). Για υπόγειες καλωδιώσεις, αυτές πρέπει αντίστοιχα να διέρχονται από σωληνώσεις οι οποίες να διαθέτουν φρεάτια πρόσβασης στα σημεία αλλαγής κατεύθυνσης. Τα δε φρεάτια, πρέπει να κλείνουν στεγανά και να μην πλημμυρίζουν με νερό ακόμη και σε ισχυρή νεροποντή. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη ώστε οι αγωγοί όδευσης, είτε υπέργειοι είτε υπόγειοι, να έχουν διατομή και διάταξη που να επιτρέπει εύκολη αντικατάσταση των υφιστάμενων καλωδίων και/ή διέλευση πρόσθετων καλωδίων. Τυπικά, συνίσταται οι εσωτερικές διάμετροι των προστατευτικών σωλήνων, σε σχέση με τα καλώδια που φιλοξενούν, να είναι τουλάχιστον οι ακόλουθες: ^ Καλώδια ^ Σωλήνες ^ |3x1.5 mm²|Φ13.5 mm| |3x2.5 mm², 5x1.5 mm²|Φ16 mm| |3x4 mm², 5x2.5 mm²|Φ21 mm ή Φ23 mm| |3x6 mm², 5x4 mm²|Φ21 mm ή Φ23 mm| |3x10 mm², 5x6 mm²|Φ29 mm| |3x16 mm², 5x10 mm²|Φ36 mm| \\ {{ :know-how:cables:heliflex.gif|Σωλήνας τύπου Heliflex}} Το πλέον κοινό είδος σωλήνα για την προστασία των καλωδίων, στις εγκαταστάσεις των περισσότερων από τα προϊόντα μας, είναι οι πλαστικοί εύκαμπτοι σωλήνες PVC τύπου Heliflex ή SiBi, αλλά αρκετές φορές μπορεί να απαιτείται άκαμπτη πλαστική ή και μεταλλική σωλήνα. Ο ηλεκτρολόγος σας θα επιλέξει τα καταλληλότερα υλικά, σε συνάρτηση και με τις απαιτήσεις της εγκατάστασης. Μην ξεχνάτε ότι τα περισσότερα προϊόντα δεν απαιτούν απλά και μόνο μία καλωδίωση για τροφοδοσία με ρεύμα αλλά και καλωδιώσεις για τα διάφορα περιφερειακά. Για παράδειγμα, καλώδιο μεταξύ πομπού και δέκτη φωτοκυττάρων ασφαλείας (από την μία μεριά του ανοίγματος έως την απέναντι), καλώδιο μπουτόν μέχρι το φυλάκιο ελέγχου κλπ. Συμβουλευτείτε μας για το ποιες ακριβώς οδεύσεις καλωδίων είναι απαραίτητες ώστε η εγκατάσταση του προϊόντος να είναι άψογη.